سرقت ادبی آشکار از سرود محبوب ای ایران از سوی طرفداران آقای احمدی نژاد

نمی دانم خود آقای احمدی نژاد در جریان انتشار این سرود در ستایش از خودشان هستند یا نه، اما در چند روز گذشته، با سرقت موسیقی سرود مشهور “ای ایران” و جایگزینی کلمات آن، سرودی به نام “سرود مهر” منتشر شد. می توانید این سرود را اینجا بشنوید.

من قصد بحث سیاسی و اینکه آیا انتشار این سرود اصلاً به مبارزه انتخاباتی آقای احمدی نژاد کمک خواهد کرد یا نه را ندارم. اینجا فقط قصد دارم به زیر پاگذاشتن چندین قانون و عرف از نظر حقوق مؤلف و مالکیت اشاره کنم و امیدوارم خود آقای احمدی نژاد با برخورد صحیح، همه شائبه ها را از بین ببرند و از قانون و حقوق مؤلفان و حق نشر صیانت کنند.

شعر سرود ای ایران را حسین گل گلاب در سال 1327 گفت. و همان موقع روح الله خالقی آهنگ این اثر را ساخت و سال ها بعد بنان این سرود را تک خوانی کرد. آقای گل گلاب در سال 1363 و آقای خالقی در سال 1344 درگذشتند.

حالا به چند بخش از قانون حمایت حقوق مؤلف و مصنف ایران، مصوب سال 1348 اشاره می کنم:

ماده 2 ـ اثرهاي مورد حمايت اين قانون به شرح زير است:

….

(4)   اثر موسيقي كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد.

ماده 3 ـ حقوق پديدآورنده شامل حق انحصاري نشر و پخش و عرضه و اجراي اثر و حق بهره‌برداري مادي و معنوي از نام و اثر اوست.

ماده 4 ـ حقوق معنوي پديدآورنده محدود به زمان و مكان نيست و غيرقابل انتقال است.

ماده 6 ـ اثري كه با همكاري دو يا چند پديدآورنده به وجود آمده باشد و كار يكايك آنان جدا و متمايز نباشد اثر مشترك ناميده مي‌شود و حقوق ناشي از آن حق مشاع پديدآورندگان است.

ماده 12 ـ مدت استفاده از حقوق مادي پديدآورنده موضوع اين قانون كه به موجب وصايت يا وراثت منتقل مي‌شود از تاريخ مرگ پديدآورنده سي سال است. (تبصره ـ مدت حمايت اثر مشترك موضوع ماده (6) اين قانون سي سال بعد از فوت آخرين پديدآورنده خواهد بود.)

ماده 19 ـ هرگونه تغيير يا تحريف در اثرهاي مورد حمايت اين قانون و نشر آن بدون اجازه پديدآورنده ممنوع است.

“نقض حقوق مادی” با اصطلاح نقض حق نشر، و نقض حقوق معنوی با عنوان “سرقت ادبی” مورد پیگرد قرار می گیرد.

اما حقوق معنوی یعنی چه؟

حقوق معنوی شامل سه حق است:

حق نام (right of paternity): باید نام مؤلف یا مصنف “اثر” به عنوان خالق اثر حفظ شود. یعنی نمی شود اثر کسی را به نام شخص دیگری منتقل کر

د.

حق اصالت (right of integrity): یعنی محفوظ بودن حق تغییر، تحریف، دستکاری و حذف از اثر که کاملا متعلق به صاحب اثر است. بدین معنا که هیچ کس حق دخل و تصرف در اثر را بدون اجازه صاحب اثر ندارد.

حق جلوگیری از نسبت نادرست (right of false attribute): یعنی اینکه هیچ کس حق ندارد اثری را که کسی ننوشته است، به او نسبت بدهد.

خوب، این از قانون، و اما سرود ستایش از آقای احمدی نژاد چه مشکلاتی دارد؟

1. با توجه به اینکه این سرود محصول مشترک آقای گل گلاب و آقای خالقی است، مشاع محسوب می شود و بنابراین تا 30 سال پس از مرگ آخرین صاحب اثر، یعنی آقای گل گلاب، تحت حمایت قانون حق مولف قرار دارد. آقای گل گلاب سال 1363 فوت کرده اند، بنابراین این سرود و موسیقی آن تا 1393 تحت حمایت قانون قرار دارد. این یعنی اینکه هرکس در طول سال های گذشته، از صدا و سیما گرفته تا فیلمسازها و البته سازندگان سرود احمدی نژاد، باید اجازه مکتوب این کار را از آقای گل گلاب می گرفته اند و به ایشان حق مؤلف می پرداخته اند. شک دارم آقای گل گلاب که در شرایط مالی ناگواری دار فانی را ترک کردند، ریالی از صدا و سیما یا از کسان دیگر بابت این سرود دریافت کرد باشند که جا دارد صدا و سیما و آقای احمدی نژاد و آقای تقوایی که فیلم ای ایران را ساختند، بدهی معوقه را به خانواده های آقای گل گلاب و خالقی بپردازند.

2. اما بدترین اتفاقی که افتاده، تحریف شدن اثر است که مشخصا نقض حقوق معنوی اثر، یا به عبارت دیگر سرقت ادبی است. طبق قانون، حقوق معنوی ابدی و غیرقابل انتقال است. سرود ای ایران یک موجودیت واحد، شامل ترانه و موسیقی است. بنابراین هرگونه دستکاری در این سرود باید با اجازه صاحب اثر یا وراث او صورت بگیرد. بعید می دانم سازندگان سرود احمدی نژاد ریالی به خانواده های خالقی و گل گلاب پرداخته باشند.

متأسفانه این سرود در حمایت از رئیس جمهور کنونی ایران تحریف شده است که وظیفه رئیس جمهور را در نشان دادن واکنش صحیح و خردمندانه و قاطع در برابر این اقدام چندبرابر مهم می کند.

البته الان که فکر می کنم، می بینم این سرقت ادبی قاعدتا باید با اطلاع رئیس جمهور بوده باشد، چرا که چهار سال قبل هم در فیلم تبلیغاتی آقای احمدی نژاد، همین تحریف در سرود مشهور “یار دبستانی من” نیز رخ داده بود که می توانید اینجا آن را بشنوید.

یا حق

آرش حجازی