مالکیت فکری و حق مؤلف یعنی چه؟ و چرا رعایت نمی‌شود؟

به بقالی می‌روید، می‌بینید که مارک جدید چیپسی رسیده. اما به صرف اینکه از این مارک جدید خوشتان آمده، برش نمی‌دارید و نمی‌گذاریدش توی جیبتان. اگر خیلی خوشتان آمده بود، پولش را می‌دهید و بیرون می‌آیید.

به کتابفروشی می‌روید، کتاب تازه‌ی نویسنده‌ی محبوبتان رسیده. اما این باعث نمی‌شود که پولش را نداده، کتاب را توی جیبتان بگذارید و از کتابفروشی بیرون بزنید.

دوست‌تان پولی را پیش شما امانت می‌گذارد و به مسافرت می‌رود، چه‌کار می‌کنید؟ پول را خرج می‌کنید به صرف اینکه پیش شماست؟‌ یا آن را جای امنی پنهان می‌کنید تا وقتی دوست‌تان برگشت، دست‌نخورده به او برش گردانید؟

اما خیلی‌ها بدون احساس گناه، دزدی می‌کنند و شاید خودشان هم نمی‌دانند که دزدی، دزدی است، هر اسم دیگری می‌خواهید رویش بگذارید.

نزدیک یک ماه پیش، پلیس فرانسه، نوجوان شانزده ساله‌ای را که به‌تدریج کتاب هفتم هری پاتر را ترجمه می‌کرد و در وبلاگش می‌گذاشت، دستگیر کرد و وبلاگش هم تعطیل شد. چرا؟ برای اینکه این کار دزدی بود!

مالکیت فکری، یعنی مالکیت بر محصولی که نتیجه‌ی آفرینش فکری خالقش باشد. یعنی پیش از آن وجود نداشته و فقط بعد از اینکه فردی آن را خلق کرد، موجودیت پیدا می‌کند؛ مثل قطعه‌ی موسیقی، نوشته، داستان، شعر، نرم‌افزار، فیلم، تئاتر، و…

مالکیت فکری نوعی مالکیت است که برای صاحبش، حق تکثیر  (حق نشر یا کپی رایت) می آورد. یعنی هرگونه نسخه برداری از آن اثر، بدون اجازه رسمی صاحب آن اثر، جرم محسوب می شود.

نویسنده، اثرش را خلق می‌کند، این اثر مال نویسنده است، ملک اوست. مالکیت مالکیت است، بعضی‌ها مالک ساختمان و ماشینند، بعضی‌ها مالک یک داستان یا فیلم. بعد داستانش را برمی‌دارد و سراغ ناشری می‌رود. ناشر بعد از اینکه اثر را پسندید، با نویسنده قرارداد می‌بندد. در این قرارداد، سرمایه‌گذاری بر تولید و تکثیر اثر به عهده‌ی ناشر قرار می‌گیرد و ناشر هم متعهد می‌شود که از منافع حاصل از تولید و فروش این اثر، سهمی توافقی به نویسنده بدهد. این یک فعالیت اقتصادی است و تنها درامد مادی نویسنده از خلق اثرش، همین حق تألیفی است که از ناشر می‌گیرد.

قوانین حق تکثیر یا حق نشر، از همین‌ واقعیت ریشه می‌گیرند. در دنیا صدها قانون کپی‌رایت وجود دارد. چند تا از این معاهده‌ها، بین‌المللی هستند و هرکشوری که آن معاهده‌ها را امضا کند، موظف به رعایت حق‌تکثیر آثار مخلوق کشورهای دیگر می‌شود؛ یعنی اگر ناشری فرانسوی خواست کتاب یک نویسنده‌ی انگلیسی را ترجمه و منتشر کند،‌ باید با نویسنده یا نماینده‌ی قانونی او قرارداد ببندد و سهمی به او بپردازد. 163 کشور دنیا، به هر حال عضو یکی از این معاه

شما ممکن است این را هم بپسندید

2 پاسخ‌ها

  1. siamak foroutan گفت:

    dorood bar shoma,,ba arezoye moafaghiathaye roz afzon baraye shoma va hameye carvaniani ke be ensan ba agahi minegarand ta be azadii bazgasht konand.

  2. Alireza گفت:

    یه سئوال فنی !

    راستی چرا تو ایران نمی شود همانند انسان زیست و کار کرد !؟

    چرا …؟